ဖုံးကွယ်နေသော အတားအဆီးများ မြန်မာနိုင်ငံရှိ VPN ပိတ်ပင်မှုက ဘန်ကောက်၊ ချင်းမိုင်နှင့် မဲဆောက်မြို့များရှိ မြန်မာရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများအပေါ် မည်သို့သက်ရောက်နေသနည်း။

အကျဉ်းချုပ်

နိုင်ငံတော် စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ (SAC) မှ ချမှတ်ခဲ့သော Virtual Private Networks (VPNs) ပိတ်ပင်မှုသည် မြန်မာနိုင်ငံသားများအတွက် မကြုံစဖူး စိန်ခေါ်မှုများ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပြီး အထူးသဖြင့်  မိသားစုများအတွင်း နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်ဆက်သွယ်ရေးအတွက် ဒစ်ဂျစ်တယ် ပလက်ဖောင်းများကို အား ထားနေရသော ထိုင်းနိုင်ငံရောက် မြန်မာရွှေ့ပြောင်းအသိုင်းအဝိုင်းအပေါ် သက်ရောက်မှုများ ရှိခဲ့သည်။ ဤလေ့လာမှုသည် VPN ပိတ်ပင်မှုက ထိုင်းနိုင်ငံရှိ အဓိကမြို့သုံးမြို့ဖြစ်သော ဘန်ကောက်၊ ချင်းမိုင်နှင့် မဲဆောက်မြို့များရှိ မြန်မာရွှေ့ပြောင်းသွားလာနေထိုင်သူများအပေါ် မည်သို့သက်ရောက်မှုရှိသည်ကို ဆန်းစစ်လေ့လာထားသည်။ ဤသုတေသနသည် ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားများ၊ ကျောင်းသူ ကျောင်း သားများ၊ အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (Civil Disobedience Movement – CDM) ပါဝင်သူများ၊ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများ၊ သုတေသီများ၊ CSO နှင့် NGO များမှ ကျွမ်းကျင်သူများ အပါအဝင် ပါဝင်ဖြေ ဆိုသူ ၂၀ ဦးနှင့် အသေးစိတ် တွေ့ဆုံမေးမြန်းမှုများမှတဆင့် ဒစ်ဂျစ်တယ် ဆက်သွယ်ရေး အတားအဆီး များ၏ ဘက်စုံသက်ရောက်မှုများကို လေ့လာဆန်းစစ်ထားသည်။ အရည်အသွေးစံပြု သုတေသန ချဉ်း ကပ်မှု (Qualitative Research Approach) ကို အသုံးပြု၍ မတူကွဲပြားသော ပါဝင်ဖြေဆိုသူများနှင့် အသေးစိတ် တွေ့ဆုံမေးမြန်းမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ၎င်းတို့၏ အတွေ့အကြုံများနှင့် ရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းရေး နည်းလမ်းများကို အသေးစိတ် နားလည်သဘောပေါက်ရန် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။

တွေ့ရှိချက်များအရ မိသားစု ဆွေမျိုး သူငယ်ချင်းများနှင့် ဆက်သွယ်ရေး ပုံစံများတွင် သိသာထင်ရှား သော အနှောင့်အယှက်ပြောင်းလဲမှုများ ဖြစ်ပေါ်နေကြောင်း၊ နေ့စဉ် ဆက်သွယ်မှုများမှ တပတ်တကြိမ် သို့မဟုတ် နှစ်ပတ်တကြိမ် ဆက်သွယ်မှုသို့ လျော့ကျသွားကြောင်း တွေ့ရှိရသည်။ ပါဝင်သူများသည် ယုံကြည်စိတ်ချရမှု မရှိသော VPN များအား အစားထိုးအသုံးပြုရခြင်းများ၊ နည်းပညာပိုင်းဆိုင်ရာ အခက်အခဲများ၊ ဆက်သွယ်ရေးအတွက် ကုန်ကျစရိတ်များ မြင့်တက်လာခြင်း၊ အင်တာနက် ချိတ်ဆက် မှု ပိုမိုခက်ခဲယိုယွင်းလာခြင်း စသည့် ထပ်ဆင့်စိန်ခေါ်မှုများကို ရင်ဆိုင်နေရသည်။ ဤလေ့လာမှုသည် အထူးသဖြင့် ပဋိပက္ခဇုန်များရှိ မိသားစု၊ ဆွေမျိုးများနှင့် သူငယ်ချင်းများ၏ လုံခြုံရေးအတွက် စိုးရိမ် ပူပန်မှု မြင့်တက်လာခြင်း အပါအဝင် ပြင်းထန်သော စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများကိုလည်း ဖော်ထုတ်ထားသည်။ ရွေ့ပြောင်းသွားလာနေထိုင်သူများ၏ မိသားစု ဆွေမျိုး သူငယ်ချင်းများသည် VPN အများအပြားကို ထည့်သွင်းအသုံးပြုရခြင်း၊ အခြား ပလက်ဖောင်းများသို့ ပြောင်းလဲအသုံးပြုရခြင်း၊ လူမှုအသိုက်အဝန်းတွင်း အပြန်အလှန် ထောက်ပံ့မှု ကွန်ရက်များကို အားထားရခြင်း စသည့် မတူညီ သော ရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းရေး နည်းဗျူဟာများကို ဖော်ဆောင်လာကြသည်။ သို့သော် ဤသို့လိုက်လျော ညီထွေဖြစ်အောင် ပြုပြင်မှုများသည် အရေးပေါ်အခြေအနေများ သို့မဟုတ်  အရေးပေါ်အခြေအနေများ တွင် ငွေလွှဲပို့မှုများမှတဆင့် ငွေကြေးထောက်ပံ့မှုများကို ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ရသည့်အခါ လုံလောက်မှု မရှိတတ်ပေ။

ဤသုတေသနသည် နိုင်ငံရေး အကြပ်အတည်းကာလအတွင်း ဒစ်ဂျစ်တယ် အခွင့်အရေးများ၊ သတင်း အချက်အလက် ရယူနိုင်မှု၊ အရေးကြီးသော မိသားစု အဆက်အသွယ်များအား ထိန်းသိမ်းထားနိုင်မှုတို့ အပေါ် ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော သက်ရောက်မှုများအား မီးမောင်းထိုးပြထားသည်။ ဤတွေ့ရှိချက်များက စစ်ကောင်စီ၏ ကန့်သတ်ချုပ်ချယ်မှုများကို ခံနိုင်ရည်ရှိသော နည်းပညာဆိုင်ရာ ဖြေရှင်းချက်များ အရေး တကြီး လိုအပ်နေကြောင်း၊ မြန်မာနိုင်ငံရှိ ဒစ်ဂျစ်တယ် အခွင့်အရေးများအပေါ် နိုင်ငံတကာ၏ အာရုံစိုက် မှု ပိုမိုလိုအပ်နေကြောင်း အလေးပေးဖော်ပြထားပြီး ထိခိုက်ခံရသော လူ့အဖွဲ့အစည်းများကို ပံ့ပိုးပေးရာ တွင် အရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းများ၏ အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍကိုလည်း ထင်ရှားစွာဖော်ပြထားသည်

နိဒါန်း

၂၀၂၁ ခုနှစ် မြန်မာနိုင်ငံတွင် စစ်အာဏာသိမ်းမှု ဖြစ်ပွားပြီးနောက်ပိုင်း နိုင်ငံတော် စီမံအုပ်ချုပ်ရေး ကောင်စီ (SAC) သည် ဒစ်ဂျစ်တယ် ဆက်သွယ်ရေးအပေါ် ထိန်းချုပ်ကန့်သတ်မှုများ စနစ်တကျ တိုးမြှင့် လာခဲ့သည်။ အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း အင်တာနက် ကန့်သတ်မှုများ ရှိနှင့်ပြီး ဖြစ်သော်လည်း စစ်ကောင်စီသည် ၂၀၂၄ ခုနှစ် မေလတွင် Virtual Private Networks (VPNs) များကို တနိုင်ငံလုံး အတိုင်း အတာဖြင့် ပိတ်ပင်ခြင်းဟူသော မကြုံစဖူး ခြေလှမ်းကို လှမ်းခဲ့သည်။ ဤလုပ်ဆောင်ချက်သည် အာဏာ သိမ်းပြီးကတည်းက မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပိတ်ပင်ခံထားရပြီး VPN များမှတဆင့်သာ ဝင်ရောက်နိုင်သော Facebook၊ Instagram နှင့် WhatsApp ကဲ့သို့သော လူသုံးများသည့် လူမှုကွန်ယက် ဆိုရှယ်မီဒီယာ ပလက်ဖောင်းများကို ထိရောက်စွာ ဖြတ်တောက်လိုက်ခြင်းဖြစ်ပြီး စစ်ကောင်စီ၏ ဒစ်ဂျစ်တယ် ထိန်း ချုပ်မှု မဟာဗျူဟာ သိသိသာသာ ပြောင်းလဲပြင်းထန်လာခြင်းကို ပြသကာ မြန်မာနိုင်ငံသား သန်းပေါင်း များစွာကို လုံခြုံ စိတ်ချရသော အင်တာနက် အသုံးပြုခွင့်မှ ထိရောက်စွာ ဖြတ်တောက် လိုက်သည်။[1]

နိုင်ငံတော် စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ (SAC)  သည် VPN ပိတ်ပင်မှုကို အကောင်အထည် ဖော်ရာတွင် အထူးတင်းကြပ်ပြင်းထန်ခဲ့ပြီး တနိုင်ငံလုံးရှိ စစ်တပ်နှင့် ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်များက ပြည်သူများအား ဖုန်းစစ်ဆေးခြင်း၊ ငွေညှစ်ခြင်း၊ VPN အက်ပလီကေးရှင်းများ တွေ့ရှိသော ပြည်သူများကို ဖမ်းဆီးထောင် ချခြင်းများပင် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။[2] ဤသို့ VPN ပိတ်ပင်မှုများသည် စစ်ဆင်ရေးများဆောင်ရွက်နေသည့် စစ်ကောင်စီအတွက် သတင်းအချက်အလက်စီးဆင်းမှုကို ထိန်းချုပ်ရန် အရေးကြီးသော စစ်ကိုင်း၊ မကွေး၊ ချင်း၊ ရခိုင်၊ ကချင်နှင့် ရှမ်းပြည်နယ် စသည့် စစ်ဘေးဒဏ်သင့်ဒေသများတွင် အထူးတင်းကြပ် လျက်ရှိသည်။ ဤသို့ VPN ပိတ်ပင်မှုသည် စစ်ကောင်စီကို ဆန့်ကျင်သော ပြည်သူများနှင့် တော်လှန်ရေး လှုပ်ရှားမှုများကို စည်းရုံးလှုံ့ဆော်ချိတ်ဆက်ရန် အင်အားကြီးမားသော ကိရိယာတခုအဖြစ် လူမှုကွန် ယက်များ ပေါ်ထွက်လာသောကြောင့် ပိတ်ပင်မှု၏ အချိန်ကိုက်ဖြစ်ပေါ်မှုအား မဟာဗျူဟာကျကျ တွက်ချက်ထားသည်ဟု ယူဆရသည်။

စစ်ကောင်စီ၏ ဒစ်ဂျစ်တယ် ဆင်ဆာပြုလုပ်မှု ချဉ်းကပ်ပုံသည် တွက်ချက်လုပ်ဆောင်ထားသော မဟာ ဗျူဟာတခုဖြစ်သည်။ အခြားဆိုရှယ်မီဒီယာပလက်ဖောင်းများကို ကန့်သတ်ထားပြီး Telegram နှင့် TikTok ကဲ့သို့သော ပလက်ဖောင်းများကို အလွယ်တကူဝင်ရောက်သုံးစွဲနိုင်အောင် ပြုလုပ်ထားခြင်းဖြင့် စစ်ကောင်စီက ၎င်းတို့အား ထောက်ခံသည့်အုပ်စုက လွှမ်းမိုးနိုင်သော ထိန်းချုပ်ထားသည့် သတင်း အချက်အလက် ရပ်ဝန်းတခုအား ဖန်တီးနေသည်။ ဤသို့ကန့်သတ်မထားသော Telegram၊ TikTok ကဲ့သို့ လူမှုကွန်ရက် ဆိုရှယ်မီဒီယာ ပလက်ဖောင်းများသည် စစ်တပ်ဝါဒဖြန့်ချိရေးနှင့် အမုန်းစကားများ အတွက် လမ်းကြောင်းများ ဖြစ်လာသလို တချိန်တည်းမှာပင် စစ်တပ်အား အတိုက်အခံပြုသူများအား ခြိမ်းခြောက်ရန်နှင့် ကြောက်လန့်စေရန် ကိရိယာများအဖြစ်လည်း အသုံးပြုနေသည်။[3]  ဤရွေးချယ် ဆင်ဆာဖြတ်တောက်မှုသည် သတင်းအချက်အလက်များကို ကန့်သတ်ရုံသာမက၊ ၎င်းတို့၏ ဝါဒဖြန့် ပြောဆိုချက်များကို ပိုမိုမြှင့်တင်ထိန်းချုပ်နိုင်ပြီး အခြားပလက်ဖောင်းများမှတဆင့် ဒစ်ဂျစ်တယ် နယ်ပယ်အသိုက်အဝန်းကို ၎င်းတို့အကျိုးအတွက် ပြန်လည် ပုံဖော်နိုင်ရန် စစ်အုပ်စု၏ ရည်ရွယ်ချက်ကို ပြသနေသည်။

Facebook က သတင်းမှားများနှင့် အမုန်းစကားများ ဖြန့်ဖြူးနေသော စစ်ကောင်စီကို ထောက်ခံသော အကောင့်များကို စောင့်ကြည့်ပိတ်ပင်ခြင်းအပါအဝင် တင်းကျပ်သော စည်းမျဉ်းများ ချမှတ်ထားသော် လည်း Telegram နှင့် TikTok ကဲ့သို့သော ဆိုရှယ်မီဒီယာပလက်ဖောင်းများက ပိုမိုလျော့ရဲသော အကြောင်းအရာ စိစစ်ရေးမူဝါဒများကိုသာ လုပ်ဆောင်လျက်ရှိသည်။ စစ်တပ်ထောက်ခံသူများနှင့် စစ်တပ်ဝါဒဖြန့်သူများသည် Facebook တွင် ပိတ်ပင်ခံရသောအခါ ၎င်းတို့သည် စောင့်ကြည့်မှု အနည်း ဆုံးဖြင့် ဆက်လက်ဝါဒဖြန့် လုပ်ဆောင်နိုင်မည့် အခြားပလက်ဖောင်းများသို့ ရွှေ့ပြောင်းသွားကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဤသို့ စည်းကမ်းထိန်းချုပ်မှု နည်းပါးသော ပလက်ဖောင်းများ လူသုံးများလာခြင်းက စစ်တပ်ဝါဒဖြန့်ချိရေးနှင့် သတင်းအမှားများ လွတ်လပ်စွာ ဖွံ့ဖြိုးနိုင်သော အခြေအနေသစ်များ ဖန်တီး ပေးခဲ့သည်။[4]

VPN ပိတ်ပင်မှုသည် ပြည်တွင်းမီဒီယာနှင့် သတင်းထောက်များအတွက်လည်း ပြင်းထန်သော စိန်ခေါ်မှု များ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး လုံခြုံသော ဆက်သွယ်ရေး လမ်းကြောင်းများ ကန့်သတ်ခံထားသော အခြေအနေတွင် လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်နေရသည်။ အင်တာနက် ဖြတ်တောက်မှုများကြောင့် ထိခိုက်နေပြီးဖြစ်သော ဒေသ များတွင် သတင်းအချက်အလက်များ စုဆောင်းရန်နှင့် သတင်းများအတည်ပြုနိုင်စွမ်းသည် အလွန် အမင်းခက်ခဲလာသည်။ The Red Flag ကဲ့သို့သော အဖွဲ့အစည်းများက Myanmar Fact-Checking Network (မြန်မာနိုင်ငံရှိ သတင်းအမှားတိုက်ဖျက်ရေးအတွက် လုပ်ဆောင်နေသော လွတ်လပ်သော ပြည်တွင်းအချက်အလက်စစ်ဆေးသူများအဖွဲ့) နှင့် Fellowship အဖွဲ့ဝင်များ အပါအဝင် မျိုးစုံသော သတင်းစာပညာ ကွန်ရက်များ၏ အဖွဲ့ဝင်များအား ဒစ်ဂျစ်တယ် လုံခြုံရေး အသိပညာမြှင့်တင်ပေးမှုများ နှင့် ယုံကြည်စိတ်ချရသော VPN များ ပံ့ပိုးပေးခြင်းဖြင့် ဤစိန်ခေါ်မှုများကို ဖြေရှင်းရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သော် လည်း ဤကြိုးပမ်းမှုများသည် ကန့်သတ်ချက်အသစ်များအောက်တွင် သိသာထင်ရှားသော အတား အဆီးများကို ရင်ဆိုင်နေရသည်။

ဤကန့်သတ်ချက်များ၏ စုပေါင်းသက်ရောက်မှုသည် သာမန်ဆက်သွယ်ရေး တားမြစ်ပိတ်ပင်မှုများ ထက် ပိုမိုကျယ်ပြန့်သည်။ Facebook ကို ပိတ်ပင်ပြီး Telegram နှင့် TikTok ကဲ့သို့ အကြောင်းအရာ စိစစ်ရေး စည်းမျဉ်းများ လျော့ရဲသော ပလက်ဖောင်းများကို ခွင့်ပြုထားသော စစ်ကောင်စီ၏ ရွေးချယ် ချဉ်းကပ်လုပ်ဆောင်မှုသည် သတင်းအချက်အလက် စီးဆင်းမှုကို ထိန်းချုပ်ရန် စနစ်ကျသော မဟာ ဗျူဟာတခုကို ပြသနေသည်။ ဤလုပ်ဆောင်မှုက လွတ်လပ်သော အသံများနှင့် စစ်ကောင်စီအပေါ် အတိုက်အခံ ပြောဆိုချက်များ ပိုမိုအားကောင်းပြန့်နှံ့နေသော အသိုက်အဝန်းနေရာများကို ကန့်သတ်နေ စဉ် စည်းမျဉ်းစည်းကမ်း လျော့ရဲသော ပလက်ဖောင်းများပေါ်တွင် စစ်တပ်ထောက်ခံသော အကြောင်း အရာ ပြောဆိုဝါဒဖြန့်မှုများအား ပိုမိုအားကောင်းစေသည်။ ထို့ကြောင့် VPN ပိတ်ပင်မှုသည် သတင်း အချက်အလက် လွတ်လပ်ခွင့်နှင့် ပြည်သူများ၏ဒီမိုကရေစီ ခုခံတော်လှန်မှုအတွက် အရေးပါသော ခြိမ်းခြောက်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေနေပြီး ပြည်သူများ တိကျမှန်ကန်သော သတင်းအချက်အလက်များ ရယူ နိုင်မှုကို ထိခိုက်စေရုံသာမက စစ်အာဏာရှင်စနစ်အား တာဝန်ခံမှုရှိစေရန် ကြိုးပမ်းမှုများကိုလည်း ဟန့်တားနေသည်။ ဤအခြေအနေသည် သတင်းအချက်အလက် လွတ်လပ်စွာ စီးဆင်းမှုကို ကာကွယ် ရန်နှင့် ပို၍ ဆန်းသစ်ရှုပ်ထွေးလာသော ဒစ်ဂျစ်တယ်ဖိနှိပ်မှုများကို တွန်းလှန်ဆန့်ကျင်နေသော မြန်မာ ပြည်သူများကို ကူညီထောက်ပံ့ရေးအတွက် ပြည်တွင်းပြည်ပမှ သက်ဆိုင်သူများအားလုံး အမြန်ဆုံး အရေးယူ ဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ်နေသည်။

သုတေသနစာတမ်းအား Download ရယူရန်

[1] South China Morning Post, ‘Myanmar junta’s VPN ban, internet controls expose citizens to more cyber threats’, 11 August 2024

[2] Radio Free Asia, ‘Myanmar junta imposes random searches for VPNs,’ 13 August 2024

[3] Mizzima, ‘How Myanmar lobbyists use Telegram to spread propaganda, fake news,’ 9 Jule 2024

[4] Frontier Myanmar, ‘Channelling hate and disinformation: Myanmar’s bad actors move to Telegram,’ 15 September 2023