Factcheck – Shan News / Dawei Watch /The Red Flag
၂၀၂၅ ဧပြီလ ၄ ရက်
ထိုင်းနိုင်ငံမှာ ရောက်ရှိနေတဲ့ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်ကို ထိုင်းပြည်သူတွေက လမ်းမပေါ်နဲ့ မြို့မတော်ခန်းမရှေ့မှာ ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြ၊ မောင်းထုတ်နေတယ်ဆိုတဲ့ ရုပ်သံဖိုင်တွေ လူမှုကွန်ရက် စာမျက်နှာပေါ်မှာ ဆက်တိုက်ပြန့်နှံ့နေပါတယ်။
အဲ့ဒီရုပ်သံဖိုင်ကို သူပုန်းမလေး နာမည်နဲ့ လူမှုကွန်ရက်စာမျက်နှာတစ်ခုကနေ ဖြန့်ဝေခဲ့တာ တွေ့ရပြီး “သူများနိုင်ငံလာတော့ မောင်းထုတ်ခံရတဲ့ မင်းအောင်လှိုင်” လို့ (မူရင်း) ရေးသားဖော်ပြခဲ့ရာ လိုက်ခ် – ၂၂,၀၀၀ ကျော်နဲ့ ပြန်လည်မျှဝေသူ – ၁၅,၀၀၀ ဦးရှိခဲ့ပါတယ်။
ဒါ့အပြင် မင်းအောင်လှိုင်ကို ဖမ်းဆီးပေးဖို့ အာဂျင်တီးနားတရားခံတော် ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ထိုင်းအစိုးရ လိုက်နာမှုမရှိလို့ ထိုင်းပြည်သူတွေက ထိုင်းအစိုးရကိုဆန္ဒပြနေတယ်ဆိုတဲ့ ရုပ်သံဖိုင်တစ်ခုလည်း လူမှုကွန်ရက်စာမျက်နှာပေါ်မှာ ပြန့်နှံ့နေပါတယ်။
သတင်းအမှားလင့်ခ် ၁ – https://archive.ph/b20g1
သတင်းအမှားလင့်ခ် ၂ – https://archive.ph/De9qu
လူမှုကွန်ရက်စာမျက်နှာပေါ်ကနေ ပြန့်နှံ့လာတဲ့ ရုပ်သံဖိုင်ကို MFCN အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်တဲ့ Shan News နဲ့ Dawei Watch တို့ရဲ့ အချက်အလက် စစ်ဆေးသူတွေက InVID Tool ကိုအသုံးပြုပြီး စစ်ဆေးခဲ့ရာ ဒါဟာ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်ကို ဆန္ဒပြနေတဲ့ ရုပ်သံဖိုင်တွေမဟုတ်ဘဲ ထိုင်းနိုင်ငံ ချင်းမိုင်မြို့ မြို့တော်ခန်းမမှာ ပြုလုပ်တဲ့ ဆန္ဒပြပွဲတစ်ခု ဖြစ်နေပါတယ်။
◼︎သတင်းစိစစ်ချက်
ပြီးခဲ့တဲ့ မတ်လ ၂၉ ရက်နေ့က ချင်းမိုင်မြို့ မြို့တော်ခန်းမမှာ တောင်ပေါ်ဒေသ နေထိုင်တဲ့သူတွေနဲ့ မြောက်ပိုင်း တောင်သူလယ်သမားတွေက စုပေါင်းပြီး လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်ခံနေရတဲ့အကြောင်းနဲ့ သစ်တော ဥပဒေအား ဖြေရှင်းပေးရန် ထိုင်းအစိုးရကို တောင်းဆိုခဲ့တာပါ။
သတင်းအပြည့်အစုံကို အောက်ကလင့်ခ်မှာ ဝင်ရောက်ဖတ်ရှုနိုင်ပါတယ်။
မူရင်း ဗွီဒီယိုဖိုင် – https://shorturl.at/buVXq
ThaiPBS North – https://shorturl.at/vtZSn
“ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်ကို ဖမ်းဆီးပေးဖို့ အာဂျင်တီးနားတရားခံတော် ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ထိုင်းအစိုးရ လိုက်နာမှုမရှိလို့ဆိုကာ ထိုင်းပြည်သူတွေက ထိုင်းအစိုးရကို ဆန္ဒပြနေတယ်”(မူရင်းဖော်ပြချက်အတိုင်း)ဆိုတဲ့ ရုပ်သံဖိုင်ကို စစ်ဆေးခဲ့ရာမှာလည်း ဒါဟာ မှားယွင်းနေကြောင်း တွေ့ရပါတယ်။
စစ်ဆေးတွေ့ရှိချက်အရ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်ကို ဖမ်းဆီးပေးဖို့ အာဂျင်တီးနားတရားခံတေ ာ်ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ထိုင်းအစိုးရက လိုက်နာမှုမရှိလို့ ထိုင်းပြည်သူတွေက ထိုင်းအစိုးရကို ဆန္ဒပြနေတာမဟုတ်ဘဲ တရားဝင် လောင်းကစားလုပ်ငန်း (ကာစီနို) လုပ်ကိုင်ခွင့် ဥပဒေကြမ်းကို အတည်ပြုလိုက်တာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေနဲ့ ထိုင်းပြည်သူတွေက ထိုင်းအစိုးရကို ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြနေတာပါ။
မူရင်း ဗွီဒီယိုဖိုင် – https://shorturl.at/GGRdA
သတင်းအပြည့်အစုံ – https://shorturl.at/dTUq1
ဒါပေမဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံ ဘန်ကောက်မြို့မှာ BIMSTEC အစည်းအဝေးတက်ဖို့ ရောက်ရှိနေတဲ့ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်ကို ဖမ်းဆီးပေးဖို့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ရဲတပ်ဖွဲ့ (INTERPOL) အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံဖြစ်တဲ့ထိုင်းကို Burmese Rohingya Organisation UK က ယနေ့ ဧပြီလ ၄ ရက်မှာ တောင်းဆိုထားတာတော့ရှိပါတယ် ။
သတင်းအပြည့်အစုံ – https://shorturl.at/QHbIv
◼︎သုံးသပ်ချက်
လက်ရှိမှာ ထိုင်းနိုင်ငံ ဘန်ကောက်မြို့မှာ ပြုလုပ်တဲ့ BIMSTEC အစည်းအဝေးတက်ဖို့ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်က ဘန်ကောက်မြို့ကို ရောက်ရှိနေတာ မှန်ပါတယ်။
ဗိုလ်ချူပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် ရောက်နေတဲ့အချိန်မှာ ထိုင်းနိုင်ငံ ဘန်ကောက်မြို့ ကျောက်ဖရားမြစ်ပေါ်ရှိ တံတားတစ်စင်းမှာ “လူသတ်သမား မင်းအောင်လှိုင်ကို ငါတို့မကြိုဆို” ဆိုတဲ့ စာတန်းကြီး ချိတ်ဆွဲ ဆန္ဒပြထားတာလည်း တွေ့ရပါတယ်။
စာတန်းချိတ်ဆွဲ ဆန္ဒပြထားတာကို ထိုင်းဘာသာနဲ့ မူရင်း ဖော်ပြချက် – https://archive.ph/DVcSM
People’s Spring က ပြန်လည်ဖော်ပြထားတဲ့ သတင်း – https://archive.ph/oQYnZ
အခုလို မြန်မာနိုင်ငံမှာ မြေငလျင်ဘေးဒဏ်သင့်နေချိန် ထိုင်းနိုင်ငံကိုရောက်ရှိနေတဲ့ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်ကို ထိုင်းပြည်သူတွေက ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြကြဖို့ လှုံ့ဆော်နေတဲ့အချိန်မှာ မသက်ဆိုင်တဲ့ အကြောင်းအရာ၊ ရုပ်သံဟောင်းတွေကို အသုံးပြုပြီး ပြန်လည်မျှဝေနေတာကို စိစစ်တွေ့ရှိရပါတယ် ။
ပြီးတော့ သတင်းအမှန်ကို သတင်းအမှားနဲ့ဖုံးပြီး သတင်းတန်ဖိုးလျှော့စေဖို့ လုပ်ဆောင်နေတာလည်း ရှိပါတယ်။
စာဖတ်ပရိသတ်များအနေနဲ့ သတင်းများကို ဖတ်တဲ့အခါ သတင်းတု သတင်းမှားက သတင်းအမှန်နဲ့အတူ ပျံ့နှံ့တတ်တာကို သတိပြုမိဖို့ လိုပါတယ် ။
သတင်အမှန်ကို သတင်းအမှားများနဲ့ ယှဥ်တွဲဖော်ပြတဲ့အခါ သတင်းရဲ့ တန်ဖိုးကို လျော့ကျစေပြီး စာဖတ်ပရိသတ်များအနေနဲ့လည်း လွတ်လပ်စွာ သတင်းမှန် ရယူနိုင်ခွင့်လည်း ဆုံးရှုံးစေနိုင်ပါတယ် ။
စာဖတ်သူတွေအနေနဲ့ သတင်းတု၊ သတင်းမှားတွေ၊ စစ်ဆေးပေးစေလိုတဲ့ သံသယဖြစ်ဖွယ် သတင်းအချက်အလက်တွေ ရှိလာရင်ဖြစ်ဖြစ်၊ မှန်ကန်တဲ့သတင်း ဟုတ် မဟုတ်အတည်ပြု မေးမြန်းလိုရင်ပဲဖြစ်ဖြစ် Myanmar Factchecking Network နဲ့ Myanmar Factchecking Network အဖွဲ့ဝင်တွေ ဖြစ်တဲ့ Shan News နဲ့ Dawei Watch ရဲ့ မက်ဆင်ဂျာကနေတစ်ဆင့် ဆက်သွယ်ပြီး အချက်အလက်စစ်ဆေးပေးဖို့ အကူအညီတောင်းနိုင်ပါတယ်။
Myanmar Factchecking Network အဖွဲ့ဝင်တွေရဲ့ အချက်အလက် စစ်ဆေးထားတဲ့ သတင်းတွေကိုလည်း အောက်မှာဖော်ပြထားတဲ့ လင့်တွေမှာ ဝင်ရောက်ဖတ်ရှုနိုင်ပါတယ်။
